Ο Αυτισμός είναι μια περίπλοκη διαταραχή της ανάπτυξης που μπορεί να συμβεί σ’ οποιονδήποτε άνθρωπο ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, θρησκεύματος.
Το ενδιαφέρον των επιστημόνων, κλινικών και ερευνητών, αλλά και των γονέων οδήγησε στην αναγνώριση των διαταραχών του αυτισμού και τη συγκρότηση συναφών διαγνωστικών κριτηρίων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σήμερα στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες έχει δημιουργηθεί ένα εξειδικευμένο δίκτυο υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης. Στον τομέα της διάγνωσης η εξειδικευμένη γνώση και η κλινική εμπειρία επιτρέπουν την αναγνώριση της διαταραχής ολοένα και νωρίτερα στη ζωή. Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού διαγνώσκονται σε σημαντικό ποσοστό πριν τον 3ο χρόνο της ζωής.
Σύμφωνα με τα σημερινά διεθνή επιδημιολογικά δεδομένα ο αριθμός των ατόμων με αυτισμό και συναφείς διαταραχές ανέρχεται σε 34.500 με 60.000.
Σχετικά με την αιτιολογία έχουμε κατανοήσει ότι πρόκειται για σοβαρές, χρόνιες νευρο-ψυχιατρικές καταστάσεις. Μελέτες διδύμων έχουν δείξει ότι η συμβολή των γενετικών παραγόντων είναι σημαντική στο 90% των περιπτώσεων και φαίνεται να σχετίζεται με τα προβλήματα λόγου και τις επαναληπτικές συμπεριφορές. Άλλοι παράγοντες είναι η μεταβολική δραστηριότητα πυρήνων του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου (αμυγδαλοειδής πυρήνας). Τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει οδηγήσει σε νέα σημαντικά ευρήματα. Μεταξύ αυτών, το ενδιαφέρον εστιάζεται στην αύξηση του όγκου του εγκεφάλου στα άτομα με αυτισμό νωρίς στη ζωή, στη διερεύνηση του ρόλου των επιπέδων τεστοστερόνης, κατά την εμβρυϊκή περίοδο, και της εκδήλωσης των διαταραχών.
Οι πρωτόγονοι που δημοσίευσαν για πρώτη φορά με τον αυτισμό ήταν ο Kanner και ο Hans Asperger. Οι μελέτες αυτές περιείχαν λεπτομερείς περιγραφές περιπτώσεων και παρουσίασαν τις πρώτες θεωρητικές απόπειρες ερμηνείας της διαταραχής. Και οι δύο επιστήμονες πίστευαν ότι υπήρχε μια θεμελιώδης ανωμαλία εκ γενετής που προκαλούσε ιδιαιτέρως χαρακτηριστικά προβλήματα. Αποτελεί αξιοσημείωτη σύμπτωση ότι και οι δύο διάλεξαν την λέξη ‘αυτισμός’ για να χαρακτηρίσουν τη φύση της βαθύτερης διαταραχής. (Οι μελέτες των δύο επιστήμων ήταν ανεξάρτητες η μια από την άλλη). Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι σύμπτωση γιατί ο όρος αυτός είχε ήδη χρησιμοποιηθεί από το διαπρεπή ψυχίατρο Eugen Bleuler to 1911. Αρχικά αναφερόταν σε μια ουσιώδη ανωμαλία της σχιζοφρένειας (άλλος ένας όρος που επινόησε ο Bleuler), δηλαδή στο δραστικό περιορισμό των σχέσεων με τους ανθρώπους και το κοινωνικό περίγυρο έναν περιορισμό τόσο ακραίο που έμοιαζε να αφήνει απ’ έξω τα πάντα εκτός από τον ίδιο (του) τον εαυτό. Έτσι προέκυψαν οι λέξεις «αυτιστικός» και «αυτισμός» από την ελληνική λέξη «εαυτός».
Ενώ οι εξελίξεις κατά τις τελευταίες δεκαετίες είναι σημαντικές χάρη και η γνώση για τις αναπτυξιακές διαταραχές παρουσιάζει ανοδική τάση και στην Ελλάδα δυστυχώς το ενδιαφέρον των επίσημων φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης είναι ανύπαρκτο.
Τα περισσότερα παιδιά αντιμετωπίζονται επί χρόνια με τεχνικές λογοθεραπείας και εργοθεραπείας και οι ενήλικες που έχουν διαγνωστεί κάνουν λήψη φαρμάκων.
Είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν και δημόσια εξειδικευμένα κέντρα που να παρέχουν οργανωμένες υπηρεσίες διάγνωσης και αξιολόγησης καθώς και θεραπείας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με αυτισμό.
